Er worden in Europa meer dan 170 duizend chemische stoffen geproduceerd, gebruikt en verhandeld. Een deel ervan komt in ons oppervlaktewater terecht. Hoe brengen we deze stoffen en stoffenmengsels in kaart? Wat zijn de effecten op het waterleven en op de gebruiksfuncties van water? Wat kunnen we doen om deze effecten te verminderen? In dit project hebben onderzoekers een instrument (door)ontwikkeld om deze vragen te beantwoorden.

Waterbeheerders hebben meer handvatten nodig voor een effectieve aanpak van toxische stoffen. Uit internationaal onderzoek blijkt dat giftige stoffen, naast een teveel aan nutriënten en slechte hydromorfologische omstandigheden, een belangrijke belemmering kunnen vormen (in ca. 30 procent van de gevallen) voor het bereiken van een goede ecologische waterkwaliteit. En daarmee voor de maatschappelijke functies van water zoals drinkwaterbereiding. Maar hoe krijg je vat op het probleem? In 2016 heeft STOWA hier met de Ecologische sleutelfactor Toxiciteit een begin mee gemaakt. Meer informatie hierover vind je op ecologischesleutelfactoren.nl.

Sinds 2016 gebruiken veel waterschappen deze sleutelfactor Toxiciteit voor het in kaart brengen van stoffen in water. Met dit instrument wordt het effect van veel stoffen en hun mengsels op flora en fauna berekend. Dit wordt de toxische druk genoemd. Deze meetlat drukt uit of, en zo ja: hoe veel soorten er zouden verdwijnen door toxiciteit. Ook worden onderdelen van de sleutelfactor gebruikt door andere waterbeheerders, zoals drinkwaterbedrijven. Er zijn mogelijkheden voor het beoordelen van vergunningen (vooraf) of van grote incidenten (achteraf).

Om de sleutelfactor Toxiciteit effectiever te kunnen gebruiken, is het instrument in dit project verder doorontwikkeld en praktischer toepasbaar gemaakt. Het gaat allereerst om hulp bij het interpreteren van de toxische druk: wat betekent die voor de ecologische toestand? Maar ook: wat betekenen de verzamelde inzichten voor de drinkwaterbedrijven?

Het vaststellen en interpreteren van de toxische druk voor alle eindgebruikers is stap één. Even zo belangrijk is het afleiden van (kosten)effectieve maatregelen tegen toxische druk. Het instrument is daarom uitgebreid met een ‘maatregelen-strategie & databestand’. Hiermee kunnen waterbeheerders kiezen uit een breed palet aan opties. Ook worden waterbeheerders geholpen de monitoring van toxische stoffen te verbeteren. Dit biedt praktische handvatten om de negatieve gevolgen van stoffen te verminderen. De vernieuwde en verbeterde sleutelfactor Toxiciteit 2.0 is te vinden op www.sleutelfactortoxiciteit.nl. 

Flankerend aan de ontwikkeling van het instrument, hebben de onderzoekers een aantal Deltafacts opgesteld. Kijk op www.deltafacts.nl en zoek op Toxiciteit. Deze geven uitleg over het begrip toxische druk, gaan dieper in op de werking van bioassays en vertellen meer over de classificatie van chemische verontreiniging en het begrip biobeschikbaarheid in relatie tot toxische druk.

Meer weten? Ga naar www.stowa.nl/Kennisimpuls-toxiciteit

Alle resultaten van het project zijn te vinden onder het tabblad ‘Resultaten’.