Hieronder treft u een overzicht aan van de rapporten en Deltafacts die STOWA in 2023 heeft uitgebracht. De publicaties hebben we gerangschikt op thema. De rapporten zijn te downloaden via onze website stowa.nl. De Deltafacts vindt u op deltafacts.nl.

Dit rapport beschrijft de totstandkoming van de neerslagproducten die in het kader van het Meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer 2021-2024 zijn afgeleid van de nieuwste KNMI klimaatscenario’s (2023). De resultaten van het project zijn vervat in zes deelrapporten, waarvan er vier in 2024 uitkwamen en twee in 2023:

• STOWA 2023-35 | Beoordeling neerslagstatistiek. Meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 1

• STOWA 2024-37 | Neerslagstatistiek, -reeksen en -gebeurtenissen op basis van de KNMI’23 klimaatscenario’s. Meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 1A

• STOWA 2024-24 | Buienselectie stedelijk gebied. Meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 2

• STOWA 2023-36 | Droogtestatistiek. Meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 3

• STOWA 2024-10 | Beoordeling kwaliteit weersverwachtingen meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 4

• STOWA 2024-11 | Nut en noodzaak van seizoensverwachtingen meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 5

STOWA heeft in het kader van het programma Veen en Water onderzoek laten doen naar de juridische mogelijkheden die waterschappen hebben voor het aanpakken van bodemdaling in veenweiden. Uit de studie blijkt dat waterschappen binnen hun watersysteemtaak veel kunnen doen. Maar keuzes over bijvoorbeeld het wijzigen van functies moeten door de provincie en gemeenten worden gemaakt. Bodemdaling in veenweidegebieden is een maatschappelijk probleem dat verschillende overheden gezamenlijk kunnen oplossen.

Deze Deltafact bespreekt het belang en de rol van opschaling in waterbeheer. In de Deltafact wordt ingegaan op de vraag wat we bedoelen met opschaling, en welke rol het speelt in het waterbeheer. Ook worden strategieën besproken voor opschaling van innovaties in water- en bodembeheer. Deze Deltafact is opgesteld op basis van (literatuur)onderzoek dat is gedaan in het kader van het TKI-project KLIMAP.

Het Ontwikkelingsprogramma Regionale Keringen (ORK) richt zich sinds het begin van deze eeuw op kennisontwikkeling rondom de sterkte en veiligheid van regionale keringen. Directe aanleiding ervoor was de regionale-dijkafschuiving bij Wilnis in 2003. De thema's die worden behandeld in het ORK-programmaplan V, dat loopt van 2024 tot en met 2027, zijn allereerst beleidsvraagstukken, zoals hernormering van dijken en kaden, de zorgplicht regionale keringen, de toe te passen veiligheidsbenadering en meervoudig ruimtegebruik. Daarnaast besteedt het plan ook aandacht aan enkele techniekvraagstukken, waaronder dierlijke graverij en het toets- en ontwerpinstrumentarium voor regionale keringen.

Het ORK-programma wordt uitgevoerd door STOWA, in opdracht van het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW). De uitvoering vindt plaats samen met vertegenwoordigers van de provincies en waterschappen.

Dit rapport beschrijft het model voor een nieuwe grondwaterdroogte-indicator voor boezemkaden. In tijden van droogte hebben waterbeheerders een goede indicator nodig om de juiste beslissingen te kunnen nemen. De nieuwe indicator helpt dijkbeheerders bij het bepalen van de werkelijke droogte in hun kaden. Met de indicator worden onnodige inspanningen zoals droogte-inspecties voorkomen en kunnen dijkbeheerders sneller en gerichter reageren op gevaarlijke situaties.

Voor veel Nederlandse oppervlaktewateren is een hoge toevoer van fosfor een belangrijk knelpunt bij het behalen van waterkwaliteitsdoelstellingen. Hoewel bronmaatregelen de voorkeur hebben, is in sommige gevallen een end-of-pipe aanpak noodzakelijk om de gewenste waterkwaliteit te bereiken. Hier kan een defosfateringsinstallatie een doorslaggevende rol spelen. Dit rapport geeft waterbeheerders een compleet overzicht van beschikbare technieken voor het defosfateren van oppervlaktewater, alsook criteria aan de hand waarvan zij een passende keuze kunnen maken voor specifieke oppervlaktewateren.

Dit rapport gaat dieper in op de relatie tussen de levensgemeenschap onder water (met name macrofauna) en de kwaliteit van het landschap rondom dat water. Er is onderzocht of de samenstelling van de macrofaunagemeenschap een goed beeld geeft van de kwaliteit van dat landschap, en hoe we de kwaliteit van het omliggende landschap met het oog hierop kunnen verbeteren. Inzicht daarover is belangrijk om knelpunten in beeld te brengen bij het bereiken van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). De in dit onderzoek ontwikkelde instrumenten zijn een eerste stap in het inzichtelijk maken van de relaties tussen aquatische macrofaunagemeenschappen en het omliggende landschap. In de levende laboratoria van het STOWA-project EBEO 2.0 worden de prototypen verder getest, zodat beoordeeld kan worden of ze in de nieuwe ecologische beoordelingssystematiek meegenomen kunnen worden.

Innovatieve technieken om microverontreinigingen te verwijderen op rwzi’s zijn klaar voor de praktijk, blijkt uit het evaluatierapport van het Innovatieprogramma microverontreinigingen uit rwzi-afvalwater (IPMV). Het programma heeft aangetoond dat er nieuwe kansrijke technieken beschikbaar zijn om microverontreinigingen uit rwzi effluent te verwijderen. Deze technieken bieden qua verwijderingsrendement, kosten en/of CO2-voetafdruk voordelen ten opzichte van de technieken waarmee ze zijn vergeleken: ozon, PACAS (poeder-actiefkool) en GAK (granulair actiefkool).

Dit rapport bevat een geactualiseerde inventarisatie van KRW-maatregelen voor nutriëntenverwijdering in de afvalwaterketen. Deze inventarisatie kunnen de waterschappen gebruiken bij het maken van een selectie van de te nemen maatregelen om de oppervlaktewaterkwaliteit dichter bij het KRW-doel te brengen.

Dit Deltafact gaat dieper in op kleinschalige beekherstelmaatregelen, waarbij wordt aangesloten bij natuurlijke processen. Het gaat om maatregelen zoals zandsuppletie, aangepast maaibeheer en het inbrengen van (dood) hout in de beek. Dit Deltafact beschrijft de maatregelen en behandelt de waargenomen hydrologische en ecologische effecten. Bij het Deltafact zit ook een poster over het toepassen van dood hout in beken.

Waterschappen worden door de ontwikkelingen op energiegebied - elektrificatie, netcongestie, geopolitieke ontwikkelingen e.d. - gedwongen hun energievoorziening de komende jaren meer strategisch vorm te geven. Dit vraagt zowel om technisch-inhoudelijke reactie, als bestuurlijke aandacht. Dat is de belangrijkste conclusie van dit rapport, dat verslag doet van de resultaten van het E3B-project. Naast deze achtergrondrapportage is er ook een bestuurlijk-strategisch handelingsperspectief (2024-05) verschenen.

Dit rapport geeft een overzicht van de resultaten die zijn bereikt bij het verder opschalen en verkennen van de markt voor de grondstof PHA (geregistreerd als Caleyda®). Met PHA kan een goed afbreekbare plasticvervanger worden gemaakt uit zuiveringsslib. PHA wordt gevormd doordat bacteriën in afvalwater de aanwezige vetzuren opeten en omzetten in een materiaal dat plastic kan vervangen. Ze slaan dit materiaal op als energiereserve in hun cellen. Dit materiaal wordt uit de cellen gehaald en schoongemaakt. Wat overblijft, is een poeder. Dit poeder kan gebruikt worden als natuurlijk alternatief voor plastic in verschillende producten. De resultaten zijn bereikt in het kader van het PHA2USE-project.

Vanwege de in de praktijk oplopende faalfrequentie van afvalwaterpersleidingen groeit de behoefte aan methoden die betrouwbare informatie geven over de constructieve staat van deze leidingen. Het afgelopen decennium zijn daartoe mogelijk geschikte instrumenten ontwikkeld en in de praktijk al beproefd. Deze publicatie beschrijft een onderzoek naar de prestaties en het toepassingsbereik van innovatieve inspectietechnieken, in een testopstelling. De testopstelling bevat typische schadepatronen die door de inspectietechnieken kunnen worden opgespoord.