2023 was voor STOWA een jaar waarin we grote projecten en programma’s hebben afgerond, maar ook nieuwe projecten en programma’s zijn gestart. Het was ook een jaar waarin we met grote volharding op ingeslagen wegen zijn doorgegaan.

Belangrijke programma’s als Polder2C’s, het Innovatieprogramma Microverontreinigingen uit rwzi-afvalwater en het investeringsprogramma voor het Nederlands Hydrologisch Instrumentarium werden het afgelopen jaar afgerond. In deze programma’s is praktijkgerichte kennis ontwikkeld, zijn belangrijke innovaties getest en zijn bruikbare tools gereedgekomen voor de waterbeheerders.

Het ontwikkelen en in de praktijk laten landen van nieuwe kennis en innovaties betreft veelal trajecten van meerdere jaren. Als ontwikkelde kennis of een innovatie snel wordt toegepast in de praktijk, geeft dat een extra gevoel van voldoening, tenminste bij mij. Iedereen herinnert zich de Chinook helikopters van Defensie die in januari 2024 zogenoemde rockbags in de Maas plaatsten om een doorgebroken dam te dichten. Het betrof een methode van de Engelse Environmental Agency, die was getest in het Polder2C’s-project. Ook het project 'E3B: Energievoorziening beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar’ heeft snel effect gehad in de praktijk. De resultaten van dit onderzoek naar de gevolgen van o.a. netcongestie voor de waterschappen stonden direct aan de basis van een motie waarin de Tweede Kamer de regering opdracht gaf te zorgen voor leveringszekerheid voor de waterschappen waar het om elektrische energie gaat.

Nieuw in 2023 waren de programma’s DROOGTE! en Veen en Water. Het betreft met nadruk programma’s, omdat droogte en de problemen in het veenweidegebied complex zijn, en niet in een enkel project kunnen worden opgelost. Het betreft niet alleen technische maar net zo goed maatschappelijke vraagstukken, vanwege de verschillende belangen die aan het waterbeheer zijn gekoppeld. Nieuw was ook het programma Professioneel Afvalwatertransport. Agenderend, wellicht minder zichtbaar, maar zeker niet van minder belang. Bestaande assets (rioolgemalen, afvalwaterpersleidingen en dergelijke) vragen immers om goed beheer en onderhoud. Gebeurt dat niet dan kunnen financiële schade en imagoschade enorm zijn.

2023 was ten slotte ook een jaar van stug doorgaan. De Kaderrichtlijn Water vroeg natuurlijk de nodige aandacht. De Raad voor de Leefomgeving kwam met haar advies en deze en gene schetste het doomscenario dat’ Nederland op slot gaat. Naast de projecten die bijdragen aan het Impulsprogramma KRW, effluenteisen voor rwzi’s en vergunningseisen voor lozingen die KRW-proof zijn, werkte STOWA in dit verband aan een nieuw ecologisch beoordelingssysteem (EBEO 2.0). Dit systeem heeft tot doel meer inzicht te geven in de oorzaken van slechte ecologische waterkwaliteit, in een aansprekende vorm. Daarmee wordt duidelijk wat we moeten doen om die kwaliteit te verbeteren en bij wie daarvoor de spreekwoordelijke bal ligt. De methode gaat ook beter inzicht geven in de vooruitgang die we boeken door genomen maatregelen.

Stug doorgaan: dat deden we ook op het terrein van waterveiligheid. De programma’s Professionaliseren Instandhouden Waterkeringen (PIW) van Rijkswaterstaat met de waterschappen en het Ontwikkelingsprogramma Regionale Keringen (ORK) van de provincies met de waterschappen, werden in 2023 met enkele jaren verlengd.

2024 wordt een jaar waarin STOWA wederom een belangrijke bijdrage levert aan de kennisontwikkeling en innovaties voor het waterbeheer in Nederland, en daarbuiten. Dat is keihard nodig. We zijn (halverwege 2024) in ieder geval goed op weg. Ik kijk dan ook met spanning uit naar het volgende jaarverslag van STOWA. Maar dan niet meer met mijn naam onder het voorwoord, maar met die van mijn opvolger Mark van der Werf. Ik laat STOWA bij hem en de collega’s in goede handen achter.

Joost Buntsma, directeur STOWA

Mei 2024