STOWA startte in 2023 een programma dat praktische kennis en inzichten moet opleveren om de effecten van droogte en verdroging te verminderen. Liefs structureel. De naam van het programma: DROOGTE!
Het wordt steeds duidelijker wat de gevolgen zijn van langdurige droogte. Niet alleen op landbouw en natuur, maar ook op drinkwatervoorziening en waterkwaliteit. Deze droogte - een (extreem) tekort aan neerslag - komt bovenop ‘verdroging’: menselijke ingrepen die leiden tot (te) lage grondwaterstanden en het wegvallen van kwel in natuurgebieden.
De afgelopen jaren werd het belang van voldoende zoet water voor landbouw, natuur en drinkwatervoorziening steeds urgenter. Nederland kreeg meerdere keren te maken met extreem droge periodes. Waterbeheerders in Nederland moeten van ‘kampioen water afvoeren’ ‘kampioen water vasthouden’ worden. De centrale vraag is natuurlijk: hoe doe je dat? Dat is precies de vraag waar het programma DROOGTE! zich op richt. STOWA stelde een speciale Droogtecommissie in met vertegenwoordigers van de achterban, die deze vraag uitwerkte in een groot aantal deelvragen.
De geformuleerde vragen zijn deels technisch-inhoudelijk van aard (bijvoorbeeld effecten of afwegen van maatregelen), maar ook juridisch (bijv. infiltratiewet) en bestuurlijk. De vragen zijn uitgewerkt in concrete projecten. In het voorjaar van 2024 zijn enkele van deze projecten gestart, waaronder Verantwoord infiltreren, Het inlaten van gebiedsvreemd water en Omgaan met zoet-zout dynamiek.
Er zijn in het kader van het programma al twee Deltafacts opgeleverd: Water vasthouden en bergen in natuurgebieden en Water vasthouden en bergen op landbouwpercelen.
Programmamanager Michelle Talsma:
DROOGTE! helpt bij het maken van keuzes, voor nu en straks
Ik hoop dat we de waterschappen met dit programma helpen bij het goed onderbouwen van dit soort keuzes. Want die keuzes kunnen voor gebruikers in het landelijk gebied grote gevolgen hebben en moeten daarom goed onderbouwd worden.”
“Waterschappen zijn rondom het thema droogte heel erg op zoek naar kennis om de juiste keuzes te maken, voor nu én straks. Is het inlaten van brak water bij extreme droogte bijvoorbeeld beter of slechter dan helemaal geen water inlaten? Hoe komen we van een concept als ‘water en bodem sturend‘ naar concrete maatregelen en hoe onderbouw je de keuzes die je daarbij maakt?
Meer weten?
Bekijk de programmapagina op stowa.nl, met daarop ook alle geformuleerde vragen
Lees het achtergrondartikel over het programma in STOWA ter Info 89 (najaar 2023)
STOWA startte in de tweede helft van 2023 het programma Veen en Water. Het programma gaat waterschappen helpen bij het beantwoorden van de vraag hoe ze in de toekomst het waterbeheer in veenweidegebieden vorm moeten geven. Dit met het oog op de ontwikkelingen in deze gebieden, zoals bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen.
Waterbeheer in veenweidegebieden vraagt om een voortdurende afweging van belangen: milieu- en natuurbelangen, belangen van agrariërs, industrie en bewoners. Bijvoorbeeld: een hogere waterstand vermindert de CO2-uitstoot, wat gunstig is voor het klimaat, de biodiversiteit en weidevogels. Echter: voor agrariërs is een lagere waterstand aantrekkelijker om de grond te kunnen bewerken en te beweiden zoals ze gewend zijn.
Voor het maken van afgewogen keuzes in het waterbeheer is gedegen kennis over de effecten van maatregelen van groot belang. Het programma Veen en Water gaat zeven belangrijke kennisvragen rond waterbeheer in het veenweidegebied beantwoorden. Die vragen gaan onder meer over het aanpassen van het peilbeheer, de relatie tussen bodemdaling, broeikasgasemissies en grondwaterstanden, en mogelijke maatregelen. Ook wordt onderzocht wat de gevolgen kunnen zijn van grootschalige toepassing van maatregelen op de waterkwaliteit. Hiervoor is het project ‘Vernatting & waterkwaliteit’ gestart. Acht waterschappen en de Unie van Waterschappen zijn bij het programma betrokken.
Wat deden we nog meer op het gebied van klimaatadaptatie?
Nieuwe klimaatscenario’s, aangepaste neerslagstatistieken?
STOWA werkt aan het verbeteren van de meteorologische informatievoorziening voor het regionale waterbeheer. In dat verband werd in 2023 onder meer gekeken of de tot dusver gehanteerde neerslagstatistieken (daterend uit 2019) moeten worden geactualiseerd op basis van de nieuwste klimaatscenario’s van het KNMI die in 2023 verschenen.
De nieuwe nationale klimaatscenario’s laten zien wat Nederland de komende decennia te wachten staat aan klimaatverandering. Het wordt in alle seizoenen warmer, met meer tropische dagen en minder vorstdagen. De winter wordt natter, de zomer wordt droger en er ontstaan zwaardere buien. En de zeespiegel blijft stijgen.
STOWA liet onderzoeken of de nieuw verschenen scenario’s met bijbehorende neerslaggegevens aanleiding zijn om de in 2019 afgeleide statistiek te herzien. De statistiek geeft inzicht in de hoeveelheid neerslag (in mm) die verwacht mag worden bij een bepaalde duur (in dit geval: van 10 minuten tot 10 dagen) bij een bepaalde herhalingstijd (bijvoorbeeld eens in de 10 of 100 jaar).
Uit het onderzoek blijft dat de statistiek voor 2023 (huidig klimaat) hetzelfde blijft als die van 2019. Er wordt nog onderzocht of de statistiek van toekomstige situaties moet worden aangepast op basis van de nieuwe klimaatscenario’s. Rond de zomer van 2024 worden de resultaten van dit onderzoek verwacht.
Pilots integrale risicoanalyse wateroverlast
STOWA liet in vier gebiedspilots onderzoeken of een integrale risicoanalyse voor het voorkomen van wateroverlast leidt tot een andere kijk op maatregelen dan de huidige sectorale, normgerichte aanpak. Daarbij draait het vooral om het beperken van de faalkans.
Wateroverlast kent in de praktijk verschillende oorzaken. Denk aan het overstromen van waterkeringen, het inunderen van sloten, hoge grondwaterstanden, regenwater op het maaiveld of het overlopen van riolen. Deze verschillende oorzaken hebben allemaal hun eigen veiligheids- en risicobenadering, met eigen ontwerprichtlijnen en normeringen. De uitdaging in dit project was om deze oorzaken en de gevolgen ervan in samenhang te bekijken. Grote vraag: hoe kan zo’n risicogerichte benadering eruit zien? Dat werd onderzocht in vier gebiedsgerichte pilots bij vier verschillende waterschappen, met verschillende kenmerken.
Belangrijkste conclusie was dat het toepassen van een integrale risicoanalyse voor het voorkomen van wateroverlast leidt tot een ruimere blik op maatregelen dan de huidige sectorale, normgerichte aanpak. Ook biedt het meer mogelijkheden voor gevolgbeperkende maatregelen.
Klimaatadaptatie
DROOGTE!
Op zoek naar een nieuwe balans tussen (te) nat en (te) droog
Veen en Water:
Grip op bodemdaling en broeikasgasemissies veenweidegebieden
Veen en Water:
Grip op bodemdaling en broeikasgasemissies veenweidegebieden
DROOGTE!
Op zoek naar een nieuwe balans tussen (te) nat en (te) droog
STOWA startte in 2023 een programma dat praktische kennis en inzichten moet opleveren om de effecten van droogte en verdroging te verminderen. Liefs structureel. De naam van het programma: DROOGTE!
Het wordt steeds duidelijker wat de gevolgen zijn van langdurige droogte. Niet alleen op landbouw en natuur, maar ook op drinkwatervoorziening en waterkwaliteit. Deze droogte - een (extreem) tekort aan neerslag - komt bovenop ‘verdroging’: menselijke ingrepen die leiden tot (te) lage grondwaterstanden en het wegvallen van kwel in natuurgebieden.
De afgelopen jaren werd het belang van voldoende zoet water voor landbouw, natuur en drinkwatervoorziening steeds urgenter. Nederland kreeg meerdere keren te maken met extreem droge periodes. Waterbeheerders in Nederland moeten van ‘kampioen water afvoeren’ ‘kampioen water vasthouden’ worden. De centrale vraag is natuurlijk: hoe doe je dat? Dat is precies de vraag waar het programma DROOGTE! zich op richt. STOWA stelde een speciale Droogtecommissie in met vertegenwoordigers van de achterban, die deze vraag uitwerkte in een groot aantal deelvragen.
De geformuleerde vragen zijn deels technisch-inhoudelijk van aard (bijvoorbeeld effecten of afwegen van maatregelen), maar ook juridisch (bijv. infiltratiewet) en bestuurlijk. De vragen zijn uitgewerkt in concrete projecten. In het voorjaar van 2024 zijn enkele van deze projecten gestart, waaronder Verantwoord infiltreren, Het inlaten van gebiedsvreemd water en Omgaan met zoet-zout dynamiek.
Er zijn in het kader van het programma al twee Deltafacts opgeleverd: Water vasthouden en bergen in natuurgebieden en Water vasthouden en bergen op landbouwpercelen.
Programmamanager Michelle Talsma:
DROOGTE! helpt bij het maken van keuzes, voor nu en straks
Ik hoop dat we de waterschappen met dit programma helpen bij het goed onderbouwen van dit soort keuzes. Want die keuzes kunnen voor gebruikers in het landelijk gebied grote gevolgen hebben en moeten daarom goed onderbouwd worden.”
“Waterschappen zijn rondom het thema droogte heel erg op zoek naar kennis om de juiste keuzes te maken, voor nu én straks. Is het inlaten van brak water bij extreme droogte bijvoorbeeld beter of slechter dan helemaal geen water inlaten? Hoe komen we van een concept als ‘water en bodem sturend‘ naar concrete maatregelen en hoe onderbouw je de keuzes die je daarbij maakt?
Meer weten?
Bekijk de programmapagina op stowa.nl, met daarop ook alle geformuleerde vragen
Lees het achtergrondartikel over het programma in STOWA ter Info 89 (najaar 2023)
STOWA startte in de tweede helft van 2023 het programma Veen en Water. Het programma gaat waterschappen helpen bij het beantwoorden van de vraag hoe ze in de toekomst het waterbeheer in veenweidegebieden vorm moeten geven. Dit met het oog op de ontwikkelingen in deze gebieden, zoals bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen.
Waterbeheer in veenweidegebieden vraagt om een voortdurende afweging van belangen: milieu- en natuurbelangen, belangen van agrariërs, industrie en bewoners. Bijvoorbeeld: een hogere waterstand vermindert de CO2-uitstoot, wat gunstig is voor het klimaat, de biodiversiteit en weidevogels. Echter: voor agrariërs is een lagere waterstand aantrekkelijker om de grond te kunnen bewerken en te beweiden zoals ze gewend zijn.
Voor het maken van afgewogen keuzes in het waterbeheer is gedegen kennis over de effecten van maatregelen van groot belang. Het programma Veen en Water gaat zeven belangrijke kennisvragen rond waterbeheer in het veenweidegebied beantwoorden. Die vragen gaan onder meer over het aanpassen van het peilbeheer, de relatie tussen bodemdaling, broeikasgasemissies en grondwaterstanden, en mogelijke maatregelen. Ook wordt onderzocht wat de gevolgen kunnen zijn van grootschalige toepassing van maatregelen op de waterkwaliteit. Hiervoor is het project ‘Vernatting & waterkwaliteit’ gestart. Acht waterschappen en de Unie van Waterschappen zijn bij het programma betrokken.
Wat deden we nog meer op het gebied van klimaatadaptatie?
Nieuwe klimaatscenario’s, aangepaste neerslagstatistieken?
STOWA werkt aan het verbeteren van de meteorologische informatievoorziening voor het regionale waterbeheer. In dat verband werd in 2023 onder meer gekeken of de tot dusver gehanteerde neerslagstatistieken (daterend uit 2019) moeten worden geactualiseerd op basis van de nieuwste klimaatscenario’s van het KNMI die in 2023 verschenen.
De nieuwe nationale klimaatscenario’s laten zien wat Nederland de komende decennia te wachten staat aan klimaatverandering. Het wordt in alle seizoenen warmer, met meer tropische dagen en minder vorstdagen. De winter wordt natter, de zomer wordt droger en er ontstaan zwaardere buien. En de zeespiegel blijft stijgen.
STOWA liet onderzoeken of de nieuw verschenen scenario’s met bijbehorende neerslaggegevens aanleiding zijn om de in 2019 afgeleide statistiek te herzien. De statistiek geeft inzicht in de hoeveelheid neerslag (in mm) die verwacht mag worden bij een bepaalde duur (in dit geval: van 10 minuten tot 10 dagen) bij een bepaalde herhalingstijd (bijvoorbeeld eens in de 10 of 100 jaar).
Uit het onderzoek blijft dat de statistiek voor 2023 (huidig klimaat) hetzelfde blijft als die van 2019. Er wordt nog onderzocht of de statistiek van toekomstige situaties moet worden aangepast op basis van de nieuwe klimaatscenario’s. Rond de zomer van 2024 worden de resultaten van dit onderzoek verwacht.
Pilots integrale risicoanalyse wateroverlast
STOWA liet in vier gebiedspilots onderzoeken of een integrale risicoanalyse voor het voorkomen van wateroverlast leidt tot een andere kijk op maatregelen dan de huidige sectorale, normgerichte aanpak. Daarbij draait het vooral om het beperken van de faalkans.
Wateroverlast kent in de praktijk verschillende oorzaken. Denk aan het overstromen van waterkeringen, het inunderen van sloten, hoge grondwaterstanden, regenwater op het maaiveld of het overlopen van riolen. Deze verschillende oorzaken hebben allemaal hun eigen veiligheids- en risicobenadering, met eigen ontwerprichtlijnen en normeringen. De uitdaging in dit project was om deze oorzaken en de gevolgen ervan in samenhang te bekijken. Grote vraag: hoe kan zo’n risicogerichte benadering eruit zien? Dat werd onderzocht in vier gebiedsgerichte pilots bij vier verschillende waterschappen, met verschillende kenmerken.
Belangrijkste conclusie was dat het toepassen van een integrale risicoanalyse voor het voorkomen van wateroverlast leidt tot een ruimere blik op maatregelen dan de huidige sectorale, normgerichte aanpak. Ook biedt het meer mogelijkheden voor gevolgbeperkende maatregelen.
Klimaatadaptatie
