Het Waterinnovatiefonds van de Nederlandse Waterschapsbank, met STOWA als facilitator, heeft een eerste aanvraag goedgekeurd. Torwash, een spin-off van TNO, kan met een gunstige lening haar duurzame slibverwerkingstechnologie demonstreren op rwzi Land van Cuijk bij Waterschap Aa en Maas. Het fonds wil de komende jaren meer waterinnovaties tot wasdom laten komen.

Over tien jaar? Dan staat er op iedere grotere rioolwaterzuivering (>100.000 i.e.) een extra container met daarin een Torwash-installatie die al het zuiveringsslib energieneutraal verwerkt tot groene grondstoffen. Zo ziet in ieder geval de toekomst eruit als de plannen van Levien de Legé, algemeen directeur en één van de drie oprichters van Torwash, tot het gewenste einde komen. Een duurzaam einde, welteverstaan. En een einde dat aansluit bij de wens van de waterschappen om circulair te zijn. Want Torwash zorgt ervoor dat zuiveringsslib hoogwaardig wordt benut en er minder CO2 vrijkomt. Nu wordt vrijwel al het zuiveringsslib verbrand, ruim 1,5 miljard kilo per jaar. Dat kost de waterschappen volgens De Legé jaarlijks 150 miljoen euro. Torwash belooft energieneutraal te zijn en levert producten: biogas, fosfaat en een droge biomassa.

Torwash’ plannen zijn al een eind gevorderd. De Torwash-technologie (zie kader) is succesvol op pilotschaal getest in Almere, bij Waterschap Zuiderzeeland. Nu wordt op de rwzi Land van Cuijk van Waterschap Aa en Maas gebouwd aan een installatie die tien procent van het slib gaat verwerken. Zo moet de technologie zich definitief bewijzen. Een spannende en financieel lastige fase voor Torwash, vertelt De Legé. “We zitten in de beruchte Valley of Death voor nieuwe technologieën. We kunnen nog geen opbrengsten garanderen en zo commerciële investeerders of leningen aantrekken. We dachten in 2020 een hele mooie buffer te hebben dankzij steun van het ministerie van Economische Zaken. Voldoende om de techniek tot commerciële schaal te ontwikkelen. Maar door de oorlog in Oekraïne stegen de kosten onverwacht hard. Dankzij het Waterinnovatiefonds kunnen we de demonstratiefase afronden. We zijn erg blij met het in ons gestelde vertrouwen.”

Stefan Kuks, voorzitter van het NWB Waterinnovatiefonds, vertelt in deze video meer over de aan Torwash verstrekte lening.

Torwash is de allereerste onderneming die gebruik maakt van het Waterinnovatiefonds. Dit is een nieuw, zelfstandig fonds dat is opgericht door de Nederlandse Waterschapsbank (NWB Bank). Het wordt gefaciliteerd door STOWA. Het fonds financiert “innovatieve projecten van waterschappen die breed toepasbaar zijn en bijdragen aan de verduurzaming van Nederland”, vertelt de website. Het gaat om innovaties op het gebied van bijvoorbeeld klimaatadaptatie, circulaire economie en waterveiligheid. Veel van deze projecten komen moeilijk van de grond, omdat het lastig is risicodragend vermogen te verkrijgen.

Piet van Erp, strateeg externe financiering van Waterschap Vechtstromen, vindt het fonds vooral een nuttige aanvulling als het gaat om de financiering van projecten van startups. “Die komen na een paar jaar vaak in een stadium waarin investeringen nodig zijn, maar het bewijs nog niet rond is voor commercieel succes.” Die fase zag hij vaak voorbijkomen in zijn carrière bij het waterschap, waar hij zich al meer dan twintig jaar bezig houdt met subsidies en leningen voor innovatieve projecten. “Er is niet alleen geld nodig voor technologische ontwikkeling en opschaling, ook voor het regelen van de benodigde vergunningen; dat kan tijdrovend zijn en daardoor kostbaar. Een groot, bestaand bedrijf haalt budget voor innovaties uit inkomsten en heeft personeel. Een startup bestaat vaak uit een paar slimme, enthousiaste techneuten die alles zelf moeten doen. De investering kan dan als vliegwiel werken.”

De afgelopen decennia zijn het aantal financieringsmogelijkheden gegroeid, weet Van Erp. “Maar”, waarschuwt hij meteen: “Er is steeds minder makkelijk geld”. Makkelijk geld? “Subsidies of leningen zonder veel strikte voorwaarden. De beschikbare gelden zijn steeds vaker strak afgebakend.” En de regels waaraan je als ontvanger moet voldoen, zijn erg belangrijk. “Lees die nog eens en nog eens”, adviseert Van Erp. “Kun je er echt aan voldoen? Want je loopt een risico als ondernemer als dat niet zo blijkt te zijn.”

Het Waterinnovatiefonds verschaft leningen. “Rijks-, provinciale of Europese programma’s die subsidies verstrekken en het geld niet terugvragen, zijn natuurlijk aantrekkelijker”, stelt Van Erp. Het voordeel van dit innovatiefonds is dan wel weer dat ze kennis van de materie hebben, kunnen meedenken en toegankelijker zijn voor ideeën in waterinnovatie dan minder gespecialiseerde financiers, denkt hij. “Voor briljante ideeën is er altijd geld in de markt. Maar het helpt enorm als de partij aan de andere kant van de tafel verstand van zaken heeft.” Zo’n fonds is overigens zeker geen filantropie, waarschuwt Van Erp. “Je moet je business op orde hebben. De Waterschapsbank, dat zijn bankiers. Ze denken in geld en risico’s, daarvoor zijn ze opgeleid.”

Dat heeft ook De Legé ervaren. Hij hoorde via STOWA van het nieuwe fonds. STOWA is partner in de ontwikkeling van de slibverwerkingstechnologie en heeft zitting in de Torwash-stuurgroep. “Na de aanvraag via de website volgden expertmeetings die zowel over de technische aspecten als over het businessplan gingen. Daar hebben we veel van geleerd. Het dwingt je als ondernemer heel goed na te denken over je concurrentievoordelen. Wat onderscheidt Torwash van anderen? Waar zit jouw toekomstige meerwaarde?“ Er bestaan twee manieren om de fondsgelden terug te betalen, aldus De Legé. Via aflossingen en rentebetalingen, zoals bij een hypotheek. Maar ook via uitgifte van aandelen in het bedrijf, die op enig moment zullen worden verzilverd. Het Waterinnovatiefonds is op die manier een revolverend fonds. Het houdt zichzelf in stand, omdat gesteunde ondernemingen geld terug laten vloeien in het fonds.

De lening die Torwash ontvangt, is genoeg om de demonstratie-installatie af te ronden en een full scale installatie te ontwerpen. De Legé: “Wij kunnen in de toekomst zo’n installatie in opdracht realiseren, of we geven een technologielicentie uit. Dat zullen we in overleg met de klant besluiten.” Torwash verbreedt zich ondertussen naar andere potentiële markten. Het bedrijf ontwikkelt haar technologie ook voor bioafbreekbare plastics, nat maaisel en restproducten uit de landbouw. “Het is spannend om deze ontwikkelingen mee te kunnen maken”, besluit De Legé. “We wilden dit idee, deze duurzame technologie, graag eigenhandig volwassen maken en dat komt met de lening van het Waterinnovatiefonds nu in zicht.”

De Torwash-technologie voor slibverwerking is gebaseerd op hydrothermolyse. Onder druk en bij hogere temperatuur (ca. 200 graden) vinden reacties plaats die de organische vaste stof in het slib meer waterafstotend maken en waardoor de helft oplost in het water. Zo is er weinig energie nodig om vaste stof en waterfractie te scheiden. De waterfractie wordt vervolgens vergist wat biogas oplevert. Dat zorgt voor een energieneutraal proces. Het water stroomt vervolgens terug naar de waterzuivering. Tijdens het proces kan fosfaat worden teruggewonnen. De droge biomassa kan dienen als brandstof voor een biomassacentrale of, in de toekomst, mogelijk als groene grondstof voor de chemische industrie door het in een vergassingsinstallatie om te zetten in koolmonoxide en waterstof.

Een groot voordeel van het Torwashproces boven de huidige slibverbranding zit ook in de transportkosten en CO2-uitstoot. Vers slib bestaat namelijk voor meer dan 95 procent uit water. Nu wordt dit vaak ter plekke met bepaalde technieken ontwaterd tot 75 procent waarna het naar de verbrandingsoven gaat. De biomassa die overblijft na Torwash, is de helft van de originele hoeveelheid en bevat nog maar zo’n 40 procent water.

De technologie is uitgevonden door Jan Pels, onderzoeker bij TNO. Met twee collega’s startte hij een spin-off-bedrijf om de methode marktrijp te maken. Na een succesvolle pilot in Almere, wordt op rwzi Land van Cuijk gebouwd aan een demonstratie-installatie die 500-1000 kilo slib per uur kan verwerken. Dat is circa een tiende van al het slib op de zuivering. Deze Torwash-installatie moet bewijzen dat een commerciële, full scale installatie bedrijfseconomisch haalbaar is en bijdraagt aan een duurzame circulaire economie.

Meer weten?
NWB Waterinnovatiefonds

Torwash

De Torwash-installatie

De Torwash-installatie, het eerste project dat ondersteund wordt door het Waterinnovatiefonds.