In de zomer van volgend jaar gaat de huidige directer van STOWA, Joost Buntsma, met pensioen. STOWA is daarom op zoek naar een nieuwe directeur.

Tot 1 december konden geïnteresseerde kandidaten solliciteren. In januari vinden de eerste sollicitatiegesprekken plaats. De verwachting is dat de nieuwe directeur ergens in het tweede kwartaal van 2024 aan de slag gaat.

Het aantal vergunningaanvragen voor het winnen van warmte uit oppervlaktewater (TEO) neemt snel toe. Het beoordelingskader koudelozingen 2.0 biedt waterbeheerders handvatten voor het inschatten van de ecologische effecten van de koudelozingen die ontstaan bij deze winning. Dit helpt ze bij het nemen van besluiten over het al dan niet toestaan van de warmtewinning.

Het beoordelingskader is een hulpmiddel om de kans op negatieve effecten te beoordelen. Het biedt inzicht in welke situaties TEO waarschijnlijk niet of nauwelijks negatieve effecten geeft, in welke situaties het mogelijk risico’s oplevert en in welke situaties maatwerkadvies van een expert nodig is. Er worden momenteel metingen gedaan aan de ecologische effecten van TEO-installaties, bijvoorbeeld bij de Sloterplas. De resultaten van deze metingen kunnen leiden tot een nieuwe update van het kader. STOWA en Rijkswaterstaat zullen het kader samen met waterbeheerders verder ontwikkelen aan de hand van nieuw ecologisch onderzoek en gebruikerservaringen.

Bij dit rapport hoort ook een notitie over de temperatuureffecten van koudelozingen. In dit document wordt een overzicht gegeven van de reikwijdtes van een koudelozing voor representatieve TEO-installaties op verschillende typen wateren. Dit overzicht helpt de waterbeheerder een beeld te vormen van de invloed van een koudelozing op een watersysteem. > Download het beoordelingskader en de bijbehorende notitie

Voorlichtingsvideo over aquathermie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht

Al geruime tijd bereidt STOWA het project ‘Ecologische Beoordeling (EBEO) 2.0’ voor. In dit project laat STOWA een methode ontwikkelen waarmee mogelijke knelpunten in het functioneren van watersystemen beter in beeld kunnen worden gebracht. De ontwikkeling van het EBEO-systeem krijgt in belangrijke mate vorm in zogenoemde levende laboratoria.

In het EBEO-project werkt STOWA met verschillende partners aan een methode waarmee waterbeheerders de ecologische toestand van wateren beter kunnen verklaren, in een ook voor niet-ingewijden begrijpelijke vorm. Dat gebeurt door actuele kennis over de eisen die de aangetroffen water- en watergebonden organismen aan hun omgeving stellen, beter te benutten. De methode wordt samen met medewerkers van waterbeheerders gebiedsgericht uitgewerkt in levende laboratoria, met uiteenlopende watertypen. Met name om het draagvlak voor, en de praktische bruikbaarheid van de nieuwe methode te waarborgen.

De nieuwe methode geeft samen met de ecologische sleutelfactoren - die inzicht geven in de niet-levende omstandigheden waaronder de aquatische levensgemeenschap verkeert - een zo goed mogelijk antwoord op de vraag waarom de ecologische toestand is zoals die is (diagnose). Daarmee krijgen waterbeheerders meer en betere handvatten voor het afleiden van de juiste waterkwaliteitsdoelen en het nemen van de juiste, kosteneffectieve maatregelen om de toestand te verbeteren en de doelen te halen.

In Noord-Holland, Noord-Limburg en in een rijkswater (waarschijnlijk het Markermeer) wordt in levende laboratoria onderzocht hoe een nieuwe methode voor ecologische beoordeling er precies uit kan gaan zien. De Europese openbare aanbesteding hiervoor is onlangs gestart. Voorafgaand aan de start van de levende laboratoria is een aantal onderzoeken in voorbereiding die de kennis en instrumenten moeten opleveren voor praktijktoetsing in deze labs. Het betreft onder meer het updaten van databases met combinaties van soorten en hun milieu- en habitatpreferenties. In verspreide documenten en databases is kennis verzameld over de milieu- en habitatvoorkeuren van aquatische organismen. Voor EBEO wordt deze kennis samengebracht in één overkoepelende database, als basis voor de nieuwe beoordelingsmethode. Aan de samenwerkende laboratoria van de Nederlandse waterbeheerders, het ILOW, is gevraagd deze database te ontwikkelen. Ook vindt er een sterkte-zwakte analyse plaats van bestaande ecologische instrumenten. Op al deze instrumenten zal een sterkte-zwakteanalyse uitgevoerd worden, waarbij de kernvraag is in welke mate ze al voldoen aan de eisen die vanuit EBEO 2.0 gesteld zijn, namelijk het stellen van een diagnose.
> Lees meer op de EBEO-projectpagina, onder 'Stand van Zaken'

STOWA werkt voortdurend aan het verbeteren van de meteorologische informatievoorziening voor het regionale waterbeheer. In dat verband wordt onder meer gekeken of de neerslagstatistieken die nu worden gehanteerd (daterend uit 2019), moeten worden geactualiseerd op basis van de nieuwste klimaatscenario’s van het KNMI. Het antwoord: de zogenoemde basisstatistiek voor het huidige klimaat niet, voor het toekomstige klimaat mogelijk wel.

De nieuwe nationale klimaatscenario’s van het KNMI laten zien wat Nederland de komende decennia te wachten staat aan klimaatverandering. Het klimaat verandert zelfs in de meest optimistische scenario’s nog een flinke tijd door, met grote gevolgen voor Nederland. Het wordt in alle seizoenen warmer, met meer tropische dagen en minder vorstdagen. De winter wordt natter, de zomer wordt droger en er ontstaan zwaardere buien. De zeespiegel blijft stijgen. In de zomer gaat het in de toekomst minder regenen en verliezen we meer vocht door verdamping. Daardoor komen langdurige en extreme droogtes vaker voor. Maar het wordt volgens het KNMI niet alleen droger: ook zware buien worden intenser. Waterschappen moeten voorbereid zijn op zowel meer regen in korte tijd, als langere periodes van hitte en droogte. Kortom: een flinke opgave voor de (regionale) waterbeheerders.
Bekijk het gebruikersrapport KNMI'23-klimaatscenario's (pdf)

De vraag is wat de nieuwste scenario’s betekenen voor de neerslagstatistieken die waterbeheerders nu hanteren. STOWA heeft laten onderzoeken of de nieuw verschenen neerslaggegevens aanleiding zijn om de in 2019 afgeleide basisstatistiek voor het huidige klimaat te herzien. Deze statistiek geeft inzicht in de actuele hoeveelheid neerslag (in mm) die verwacht mag worden bij een bepaalde duur (in dit geval: van 10 minuten tot 10 dagen) bij een bepaalde herhalingstijd (bijvoorbeeld eens in de 10 of 100 jaar). De effecten van al opgetreden klimaatverandering zijn erin meegenomen. De conclusie is dat de nieuwe gegevens geen aanleiding geven tot het herzien van deze basisstatistiek van de neerslag van nu.

Maar waterbeheerders maken ook gebruik van toekomststatistiek voor extreme neerslag. Deze geeft de karakteristieken weer van extreme neerslaggebeurtenissen in het jaar 2030, 2050 en 2085, bij veranderende klimatologische omstandigheden. Deze statistiek is afgeleid door de basisstatistiek te combineren met de veranderingen in extreme neerslag volgens de KNMI’14 klimaatscenario’s. De komende maanden wordt onderzocht of deze statistiek moet worden aangepast op basis van de nieuwe klimaatscenario’s. Dat kon niet eerder, want eerst moesten de nieuwe scenario’s worden gepubliceerd. Rond de zomer van 2024 is het onderzoek afgerond en weten de waterbeheerders meer.

Download het onderzoeksrapport Beoordeling neerslagstatistiek. Meteo-onderzoek ten behoeve van het waterbeheer. Deelrapport 1. Hierin worden de uitkomsten toegelicht.

> Download een brochure over de neerslagstatistieken die nu worden gebruikt

Gemalen zijn na rioolwaterzuiveringen de grootste energievragers van de waterschappen. Maar via slimme aansturing kun je het energieverbruik jaarlijks aanzienlijk verminderen. Dat kan veel geld schelen. Zeker als je slim inkoopt op de energiemarkt, waar de prijzen sterk fluctueren. Bovendien breng je als waterschap hiermee je CO2-emissies flink terug.

Tijdens een speciale kennismiddag die onlangs plaatsvond, vertelden waterschappers elkaar hoe slim malen in de praktijk precies werkt en wat er voor nodig is om slim malen in de eigen organisatie te implementeren. Ook werd de deelnemers gevraagd naar hun gezamenlijke wensen en behoeften om slim malen verder uit te rollen. De dag was georganiseerd door STOWA.

Meer weten?
> Lees een uitgebreid verslag van deze dag
> Bekijk de PPT-presentaties (onderaan de pagina)