Creëren is zilver, delen is goud. Deze gedachte over de waarde van kennis is natuurlijk niet nieuw. Toch blijft het voor STOWA een uitdaging om de vele kennis die dankzij de inzet van tal van (ervarings)deskundigen tot stand komt ook daadwerkelijk daar toegepast te krijgen waar het nuttig is. STOWA gaat er vanuit dat «variatie» de sleutel is en deelt kennis daarom op vele manieren. Hierin zijn twee trends waar te nemen: steeds meer digitaal en steeds meer cocreatie.

De vanouds meest bekende manier van kennis delen is door te publiceren. De basis hiervoor is de rapportage. De STOWA-rapporten beschrijven in de regel alle kennis en (achtergrond)informatie die een onderzoek voortbrengt. In 2022 verschenen 56 rapporten, waarvan sommige in meerdere delen. Rapporten bestuderen vergt veel tijd en dat lijkt steeds schaarser te worden. Sinds 2010 gebruikt STOWA daarom zogeheten Deltafacts voor het ontsluiten van kennis. Deze factsheets geven een samenvattend overzicht van de actuele stand van de kennis rond tal van onderwerpen. De informatiebladen worden steeds populairder. In 2022 verschenen er 24 waarvan 21 nieuwe en drie updates.

Veel waardering is er ook voor de zogeheten praatplaten: visuele hulpmiddelen die de wateropgaven helder in beeld brengen. In 2022 publiceerde STOWA er drie.

STOWA brengt belanghebbenden en geïnteresseerden het liefst zoveel mogelijk actief op de hoogte. Voor het actuele nieuws gebeurt dit met een digitale nieuwsbrief, waarvan er in 2022 tien verschenen. Voor verdiepende informatie is er het bekende kwartaalmagazine STOWA Ter Info. Hiervan verschenen er - de naam zegt het al - vier. Oorspronkelijk was STOWA Ter Info alleen een gedrukte uitgave, maar sinds 2015 wordt het ook digitaal uitgegeven, eerst als PDF en sinds 2021 als e-Zine. Nummer 85 was het laatste nummer dat nog in papieren vorm verkrijgbaar was. Naast de eigen uitgaven zijn er ook nieuwsbrieven die specifieke informatie verstrekken over de onderzoeksprogramma's waar STOWA bij betrokken is.

Het middelpunt van de kennis- en informatieoverdracht is de STOWA-website. Hierop zijn niet alleen alle bovengenoemde publicaties te vinden, de site voorziet ook in veel andere actuele informatie over (lopende) activiteiten. Steeds meer bezoekers weten de website te vinden en het aantal gebruikers blijft stijgen. Begin 2022 bleek dit in twee jaar tijd nagenoeg te zijn verdubbeld van 60 naar 111 duizend.

Voor de kennisdeling van publicaties van meer dan STOWA alleen, financiert STOWA de Hydrotheek. Deze database bevat meer dan 50 duizend publicaties over alles wat met waterbeheer te maken heeft en is ook via de website van STOWA benaderbaar. Nieuws over deze digitale bibliotheek is te lezen in de Hydrotheek nieuwsbrief, waarvan er in 2022 vijf verschenen. Een veel bezochte webpagina op de STOWA-website - tot slot - is de Agenda, waarop de komende bijeenkomsten staan vermeld.

Samenkomen om kennis over te dragen, te delen of te creëren. Dat bevalt de meeste mensen toch het best. Vooral het persoonlijk contact voegt veel toe. Tijdens de Corona-periode merkte iedereen nog maar eens hoe belangrijk dat is. Maar van 'online samenkomen' weten we sindsdien ook dat het in bepaalde situaties goed kan werken en bepaalde voordelen heeft. Misschien ook doordat we er beter in zijn geworden. STOWA organiseert daarom bijeenkomsten in verschillende vormen: fysiek, digitaal en hybride. In 2022 waren dat er bij elkaar ruim 60. Veruit de meeste hiervan zijn gericht op deelthema's en zijn georganiseerd vanuit lopende activiteiten, onderzoeksprogramma's of kennisplatforms en Communities of Practice (CoP's). Het onderling delen van ervaringskennis tussen waterschappen is het waard om door STOWA te worden gefaciliteerd. Alleen al op het gebied van waterveiligheid ondersteunt STOWA bijvoorbeeld het Kennis en Kunde Platform (KKP), het Kennisplatform Dijkmonitoring, het Expertnetwerk Leidingen in waterstaatwerken (ELW), Dynamisch kustbeheer, en de KRING Van Zeewerende Ingenieurs (Coastal Kring). Daarnaast ondersteunt STOWA de organisatie van bijeenkomsten voor zo'n twintig CoP's. In 2022 kwamen onder meer de CoP Waterinfiltrerende Verhardingen, de CoP Beken en Rivieren en de CoP Afvalwaterprognoses meerdere keren bij elkaar.

De taken van waterbeheerders zijn de laatste jaren stap voor stap veranderd, onder meer doordat de eisen aan waterkeringen zijn veranderd. Sinds 2017 zijn bijvoorbeeld nieuwe normen van kracht voor de primaire waterkeringen. Voor toekomstige medewerkers van waterschappen en Rijkswaterstaat, en ook van adviesbureaus en aannemers, is het belangrijk dat ze al tijdens hun opleiding goede kennis krijgen over de nieuwe normen. Bij de docenten Waterbouw van diverse hbo-instellingen bleek dat er grote behoefte bestond aan modern lesmateriaal over waterkeringen. Daarom verscheen eind 2021 het lesboek ‘Waterkeren’. De publicatie markeert de afronding van het opleidingsprogramma ‘Implementatie Nieuwe Normering Waterveiligheid’ (INNW) van STOWA en het HWBP. Het boek is te bestellen bij Uitgever Studie Bijdehand.

Met de Sleutelfactor Toxiciteit kan het effect van veel stoffen en stofmengsels op flora en fauna worden berekend. Het instrument is in 2016 in gebruik genomen en laat zien hoeveel soorten er door toxische druk zouden verdwijnen. In het Kennisimpulsproject Toxiciteit is de sleutelfactor doorontwikkeld om hem effectiever en praktisch beter toepasbaar te maken. Er is vooral aandacht besteed aan interpretatie: wat betekent de toxische druk voor de ecologische toestand? Maar ook: wat betekenen de verzamelde inzichten voor de drinkwaterbedrijven? Ter ondersteuning van de gebruikers van het vernieuwde instrument is een e-learningmodule ontwikkeld. De module bestaat uit een introductie en drie inhoudelijke leerpaden: systeemdenken, chemie en bioassays. Volgens de ontwikkelaars is vooral ‘systeemdenken’ belangrijk; gebruikers moeten zo breed mogelijk naar het watersysteem kijken. De andere twee leerpaden gaan in op de vraag hoe je de waterkwaliteit kunt meten.

Meer informatie:

Website Sleutelfactor Toxiciteit (sleutelfactortoxiciteit.nl)

Over de Sleutelfactor Toxiciteit (stowa.nl)

Hydrotheek website

Overzicht van de STOWA ter Info e-zines

De STOWA Digibrief (uitsnede)

De drie praatplaten

Een greep uit de rapporten die in 2022 verschenen