Met de opening van een proefinstallatie op het terrein van HVC in Dordrecht is een volgende stap gezet in de productie van PHA, de grondstof voor een biologisch afbreekbaar, biobased en sterk plastic. Dit bioplastic van PHA is beter afbreekbaar dan bestaande bioplastics en is ook nog eens goedkoper te maken. En het mooist van alles: voor de productie worden geen fossiele grondstoffen of voedselgewassen gebruikt, maar ‘afval’; het zuiveringsslib van de rwzi.

Het PHA2Use-project is de opvolger van een eerder project: PHARIO (PHA uit RIOolwater). In PHARIO is in de praktijk uitgezocht en aangetoond dat actief slib uit rioolwaterzuiveringen kan worden ingezet als grondstof voor de productie van PolyHydroxyAlkanoaat, oftewel PHA. PHA2Use is de volgende stap. Het project moet de brug vormen van PHA-rijke biomassa, de grondstof, naar de commerciële productie van een bruikbaar zuiver halffabricaat dat voldoet aan alle criteria voor een circulair economie. Dat wil zeggen dat het gemaakt is door de natuur, dat het een nieuwe natuurlijke plasticvervanger is, dat het in alle natuurlijke milieus wordt afgebroken - en dus niet bijdraagt aan het probleem van microplastics - en dat het circulair en duurzaam is.

PHA2Use is een samenwerkingsproject van slibverwerker HVC en technologiebedrijf Paques Biomaterials, vijf waterschappen en STOWA. Daarnaast doet Wetsus in opdracht van STOWA onderzoek naar het verbeteren van de (proces)omstandigheden waaronder PHA wordt geproduceerd. De proefinstallatie in Dordrecht is gebouwd om deze productie op demoschaal mogelijk te maken.

Na de opening in mei 2022 ging de fabriek direct van start met de productie. Met succes. Om het zuivere halffabricaat op de markt te brengen, moest alleen nog wel eerst een klinkende merknaam worden bedacht. Ook dat is gelukt. Het product zal worden geleverd onder de naam 'Caleyda' (spreek uit: kaleida). Dit woord refereert aan het woord ‘caleidoscoop’ dat de veelzijdigheid van het materiaal moet symboliseren. De caleidoscoop is ook terug te zien in het logo. Om te zorgen voor een zo breed mogelijke verkenning van toepassingen, zal de geproduceerde Caleyda worden verstrekt aan bedrijven in verschillende sectoren. Het materiaal is voor van alles te gebruiken, zoals coating van kunstmest en zaden, afbreekbare netten en tasjes, biologisch afbreekbaar bestek, afbreekbaar groeimedium in de tuinbouw, landbouwfolies, of als alternatief voor visserslood. Als de testperiode succesvol verloopt zal een commerciële installatie worden gerealiseerd. Daarvoor is voldoende grondstof nodig, maar de stroom zuiveringsslib is reusachtig.

Spodofos® is een procedé voor het terugwinnen van witte fosfor uit de as die overblijft na de verbranding van slib. Uit een verkennend onderzoek dat STOWA in 2021 liet doen (STOWA-rapport 2021-57) bleek dat het procedé technologisch werkt en economisch haalbaar lijkt. Bovendien is het zeer duurzaam, want het heeft een negatieve CO₂-voetafdruk. Bij het proces komen uit de as in totaal vier productstromen vrij: witte fosfor, slak, ferrofosfor en afgevangen stof uit een fosforgasstroom. Toepassing van deze stofstromen hangt sterk af van de chemische en fysische kwaliteit. Doel van het vervolgonderzoek is om op basis van analyses en testen in kaart te brengen welke toepassingen mogelijk zijn, zodat in deze tweede fase duidelijk wordt wat het uiteindelijke perspectief en daarmee het maatschappelijk belang van het Spodofos®-procedé is.

De as van verbrand zuiveringsslib bevat fosfaat dat kan worden teruggewonnen. Dit kan onder meer met de zogenoemde Rubiphos-technologie (Recovery of Urban Biological Phosphate). Deze technologie onderscheidt zich van andere technieken door een relatief laag verbruik van proceswater en het gebruik van een specifiek membraan. Hierdoor is voor de uitloging minder zwavelzuur nodig. Ook komt er een kleinere afvalwaterstroom vrij. Bij HVC Dordrecht is een pilotonderzoek van start gegaan met als doel te verifiëren of het Rubiphos-proces stabiel en continu kan draaien. Dit moet zodanig verlopen dat de eind- en bijproducten (fosforzuur, dicalciumfosfaat en het asresidu) voldoen aan een stabiele en vereiste marktkwaliteit. Volgens de onderzoekers biedt de technologie de waterschappen een oplossing om meer dan 85 procent van het aanwezige fosfaat uit de slibas terug te winnen. Het onderzoek wordt eind 2023 afgerond.

Het halffabricaat

Het interieur van de demonstratiefabriek

De demonstratiefabriek op het terrein van HVC